poniedziałek, 23 listopada 2015

Przegląd mediów 9-22 listopada 2015 r.

Wybrane artykuły i materiały poświęcone tematyce litewskiej, stosunków polsko-litewskich i krajów bałtyckich w dniach 9-22 listopada 2015 r.:


Uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości 11 listopada na Cmentarzu na Rossie w Wilnie relacjonuje Kurier Wileński. Gazeta cytuje przemówienie wygłoszone przed Mauzoleum Matki i Serca Syna przez ambasadora RP Jarosława Czubińskiego: "Siła nasza tkwi w nas samych, w naszych sercach i w naszych duszach. Dopóki pała w nich płomień miłości do ojczyzny, dopóty Polska nie zginęła". W uroczystościach brali również uczestnicy XXI Sztafety Niepodległości, którzy dotarli na Rossę w samo południe. W biegu, który wyruszył rano z Zułowa (miejsce urodzenia Józefa Piłsudskiego) brało udział ponad 100 osób.


Na portalu "Wilnoteka" rozmowa z ekspertem ds. polityki oświatowej, dr Renatą Runiewicz-Jasińską, autorką wielu publikacji poświęconych systemowi edukacji krajów bałtyckich, w tym Litwy. Renata Runiewicz-Jasińska krytycznie ocenia przeprowadzoną na Litwie w 2011 r. reformę oświatową: "Litwa, uzasadniając wprowadzone w 2011 r. zmiany dotyczące np. ujednolicenia egzaminu maturalnego, powołuje się właśnie na wzorce łotewskie i estońskie. Jednak Ministerstwo Edukacji RL nic nie mówi o okresie przejściowym, o możliwości wyboru jednego np. z 4 modeli". Jednocześnie ekspert nawołuje do kompromisu w dyskusji nad reformą systemu edukacji w szkołach mniejszości: "Należy na spokojnie próbować i proponować swoje rozwiązania aż do skutku satysfakcjonującego obie strony".


Najnowszy odcinek "Po Prostu" - programu Tomasza Sekielskiego poświęcony był Polakom na Litwie. "Wzajemne oskarżenia o szowinizm, oczekiwanie przeprosin, lęki, frustracje i kompleksy. Temat polsko-litewskich stosunków nie jest łatwy. Konflikt o szkoły, ziemie i pisownie nazwisk to sprawy wokół których toczy się dyskusja o sytuacji Polaków na Litwie" - tak piszą autorzy na stronie internetowej programu. W materiale na temat trudnych stosunków polsko-litewskich wypowiadają się m. in. Vytautas Landsbergis, Renata Cytacka, Czesław Okińczyc i Rimvydas Valatka.


Z Francją solidaryzuje się cały świat, wstrząśnięty zamachami - informuje portal Wilnoteka.lt. Współczucie z ofiarami zamachów terrorystycznych w Paryżu wyrażają także Litwini, mieszkańcy Wilna. Kondolencje Francji i rodzinom ofiar zamachów złożyli prezydent Dalia Grybauskaitė, premier Algirdas Butkevičius i przewodnicząca Sejmu Loreta Graužinienė. Pod budynkiem ambasady Francji w Wilnie składane są kwiaty, zapalane są znicze. Na znak solidarności z Francją, Góra Trzech Krzyży została oświetlona iluminacją w kolorach francuskiej flagi.


9 listopada, w wieku 94 lat zmarła Danuta Brodowska, działaczka społeczna, tłumaczka, publicystka, współzałożycielka (wraz z nieżyjącym już mężem Leonem Brodowskim) Ogólnopolskiego Klubu Miłośników Litwy. Wspomnienia o Danucie Brodowskiej zebrał i spisał Tomasz Otocki w artykule dla portalu Radio Znad Wilii. "Kobieta niezwykła: matka szóstki dzieci, kochająca żona, tłumaczka, poetka, a przede wszystkim dobry, mądry, kulturalny człowiek. Kiedy kilkukrotnie wspólnie przebywaliśmy na Litwie widziałem jak miłuje ziemię swojej młodości" - tak zmarłą wspomina były wicemarszałek Sejmu Jan Król.


Wydaną przed rokiem nakładem Wydawnictwa Kolegium Europy Wschodniej powieść litewskiego pisarza Herkusa Kunčiusa "Litwin w Wilnie" (w przekładzie Michała Piątkowskiego) na portalu Przegląd Bałtycki recenzuje Marta Stefanowicz: "W książce tej można znaleźć odbicie polskich bolączek i zmagań ze współczesnością. Polacy również zagubili się nieco w europejskiej rzeczywistości. Poprzez wspólnotę doświadczeń historycznych i społecznych można dostrzec wiele podobieństw między nami a Litwinami".

Kultura Liberalna - Powyborcze nadzieje Wilna

"Polityczne zmiany w Warszawie z uwagą śledzi się w innych stolicach regionu, szczególnie w krajach bezpośrednio sąsiadujących z Polską" - pisze w komentarzu dla "Kultury Liberalnej" Dominik Wilczewski. Nie inaczej jest w Wilnie, gdzie - jak zauważa autor artykułu - z nowym rządem wiąże się nadzieje na powrót do "polityki jagiellońskiej", jaka była realizowana przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego i jego ekipę. Czy z nowym rządem w Warszawie uda się naprawić stosunki polsko-litewskie? "Poprawa relacji dwustronnych będzie wymagała wysiłku i gotowości do kompromisu z obu stron" - zauważa autor komentarza.


Na początku listopada funkcję dyrektora Instytutu Polskiego w Wilnie objął Marcin Łapczyński, który zastąpił na tym stanowisku dr Małgorzatę Kasner. Marcin Łapczyński wcześniej pełnił m. in. funkcję zastępcy dyrektora Departamentu Współpracy z Zagranicą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. O priorytetach swojej pracy na nowym stanowisku opowiada w wywiadzie dla Radia Znad Wilii. "Stawiam sobie i Instytutowi za cel opowiadanie o Polsce, która po 26 latach transformacji jest krajem atrakcyjnym, zarówno pod względem kulturalnym, jak i naukowym, czy turystycznym" - mówi w rozmowie Marcin Łapczyński.

New Eastern Europe - To do Nothing is Provocative

Trzy tygodnie temu szef litewskiej dyplomacji Linas Linkevičius był gościem konferencji Warsaw Security Forum. Rozmowę z goszczącym w Warszawie ministrem przeprowadził Adam Reichardt z New Eastern Europe. Linas Linkevičius odpowiedział na pytania dotyczące wyzwań w sferze bezpieczeństwa i współpracy energetycznej w Europie, także na temat sytuacji na Ukrainie oraz przyszłorocznego szczytu NATO w Europie. Szef MSZ zadeklarował również gotowość Litwy do współpracy z nowym rządem w Polsce.

Herito - Balticum

Najnowszy numer Kwartalnik Herito (nr 20), wydawanego przez Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, poświęcony jest wspólnocie kulturowej regionu Morza Bałtyckiego: "Czy Bałtyk można nazwać Morzem Śródziemnym Europy Północnej? Czy łączy on, czy może dzieli mieszkające wokół niego narody? Z jakimi wartościami kojarzona jest bałtyckość? Czy mogą się one stać podstawą wspólnoty i tożsamości bałtyckiej?" - takie pytania stawiają redaktorzy publikacji. Wśród tekstów zamieszczonych w kwartalniku znalazł się m. in. artykuł "Kraje bałtyckie w XXI wieku" autorstwa wybitnego litewskiego filozofa i eseisty, prof. Leonidasa Donskisa.


Prof. Selim Chazbijewicz, Polski Tatar i muzułmanin opowiada Piotrowi Ibrahimowi Kalwasowi w "Dużym Formacie" o islamie w Polsce, swoim stosunku do sprawy przyjmowania imigrantów i o trudnych relacjach między Tatarami a muzułmanami z krajów arabskich. Opowiada również o własnej tożsamości i historii swojej rodziny osadzonej w wielokulturowym Wielkim Księstwie Litewskim: "Rodzina mieszkała na Wileńszczyźnie i w Ziemi Nowogródzkiej, gdzie ta etniczność była nieostra. Można było być Polakiem i Tatarem jednocześnie. Czy też Polakiem i pisać o sobie "Litwin", jak w wypadku Mickiewicza. Jego Zaosie jest niedaleko wsi Orda Tatarska, skąd pochodził mój dziadek ze strony ojca Jan Chazbijewicz".


W czasie debaty po exposé wygłoszonym przez premier Beatę Szydło pojawił się również temat Polaków na Wschodzie (w tym na Litwie), który podnieśli posłowie: Robert Winnicki z klubu Kukiz'15 oraz Michał Dworczyk z Prawa i Sprawiedliwości. Michał Dworczyk (przewodniczący sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą) mówił m. in.: "Wspierając naszych rodaków na Wschodzie, nie pozwolimy na to, żeby byli oni cynicznie i populistycznie wykorzystywani w polskiej debacie politycznej. Nie pozwolimy na to, żeby konfrontować ich z władzami krajów, w których mieszkają".


Wczoraj litewski Sejm decydował o projekcie ustawy o pisowni nazwisk wniesionym przez tzw. "Tłokę na rzecz państwowego języka litewskiego" (grupę inicjatywną działaczy związanych ze środowiskami prawicowymi i nacjonalistycznymi). Projekt przewiduje możliwość zapisywania nazwisk mniejszości narodowych na dalszych stronach paszportu. Sejm zdecydował o skierowaniu projektu do dalszych prac w Komitecie Oświaty, Nauki i Kultury. Pod obrady Sejmu może trafić w wiosennej sesji. Poparcie dla projektu wyraził m. in. przedstawiciel opozycyjnego Związku Ojczyzny, b. szef MSZ Audronius Ažubalis.


"Problemy mniejszości nie mogą przysłaniać strategicznej współpracy między naszymi krajami" - mówi w rozmowie z Jerzym Haszczyńskim (Rzeczpospolita) szef litewskiej dyplomacji Linas Linkevičius. W wywiadzie udzielonym polskiemu dziennikowi minister wyraził żal z powodu wciąż nierozwiązanych problemów polskiej mniejszości na Litwie: "Te opóźnienia i nam nie pomagają. Za każdym razem, gdy zbliżamy się do rozwiązania, aktywizują się przeciwnicy". W rozmowie szef litewskiej dyplomacji odniósł się również do ogólnoeuropejskich wyzwań związanych z bezpieczeństwem i konfliktem na Ukrainie, potwierdził również, że Litwa dostarczyła na Ukrainę broń: "Udzielamy wsparcia militarnego, z obiektywnych przyczyn nie jest na tyle duże, by zmienić sytuację. Ale to akt moralny, akt solidarności. Robimy to, co obiecaliśmy".

poniedziałek, 9 listopada 2015

Przegląd mediów 2-8 listopada 2015 r.

Wybrane artykuły i materiały poświęcone tematyce litewskiej, stosunków polsko-litewskich i krajów bałtyckich w dniach 2-8 listopada 2015 r.:


Dzień Wszystkich Świętych oraz Dzień Zaduszny to czas, w którym wspomina się tych, którzy odeszli, odwiedza się ich miejsca pochówku, oddaje im cześć. Portal Wilnoteka przypomina o osobach zasłużonych dla Wilna, Wileńszczyzny, dla Polaków na Litwie i z Wileńszczyzną związanych, zmarłych w ciągu ostatnich miesięcy: Franciszku Walickim, Tadeuszu Konwickim, Wacławie Pacyno, Jadwidze Piłsudskiej-Jaraczewskiej i innych...


"W komentarzach i opiniach po ogłoszeniu wyników wyborów parlamentarnych w Polsce przeważają głosy oczekujące poprawy relacji dwustronnych. Litewscy komentatorzy liczą również na to, że Polska wraz z Litwą będzie prowadzić stanowczą politykę wobec Rosji" - informuje portal Przegląd Bałtycki. Artykuł cytuje opinie redaktor naczelnej portalu Delfi Moniki Garbačiauskaitė-Budrienė, redaktora portalu 15min.lt Pauliusa Gritėnasa oraz analityka Centrum Studiów Europy Wschodniej (Rytų Europos studijų centras) Linasa Kojali.


Jak informuje portal Radia Znad Wilii ponad 10 tys. zniczy ofiarowanych przez wilnian, a także przez Polaków zza granicy, zapalono w dzień Wszystkich Świętych na wileńskim Cmentarzu na Rossie. Akcja "Światełko dla Rossy" organizowana jest od 5 lat, jej organizatorami są Związek Harcerstwa Polskiego na Litwie i Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą. "Akcja stała się już tradycją, dla harcerzy jest to przede wszystkim pole służby, ale jest to też okazja, aby pobyć razem całym związkiem" - mówi uczestniczący w akcji harcerz Paweł Giliauskas. "Stara Rossa liczy już 214 lat. Tutaj nie przyjdą najbliżsi osób, które są pochowane na tym cmentarzu, bo ich nie ma. A więc my zróbmy to za nich. Tylko my możemy uczcić pamięć naszych przodków" - mówiła w rozmowie z Radiem Znad Wilii prezes Komitetu Alicja Klimaszewska. Kwesty na rzecz Rossy odbywały się przez cały weekend na cmentarzach Wileńszczyzny, a także w Warszawie i w Poznaniu.


Nakładem Wydawnictwa Karakter ukazała się książka "Wielki gracz. Ze Żmudzi na Dach Świata". Autorem tekstu jest dziennikarz Max Cegielski, zdjęć - fotograf Mikołaj Długosz. "Wielki gracz" to biografia podróżnika i etnografa Bronisława Grąbczewskiego (1855-1926), pochodzącego ze żmudzkiej szlachty, urodzonego w Kownatowie koło Telsz, syna powstańca styczniowego. Po zaciągnięciu się do służby w armii carskiej Grąbczewski został skierowany do Azji Środkowej, gdzie brał udział w rozmaitych pracach badawczych, ale także w działaniach wywiadowczych. Szlakiem Grąbczewskiego wyruszają autorzy książki: "Ta podwójna podróż – w czasie i przestrzeni – pozwala spojrzeć z innej perspektywy na naszą historię, uwikłanie w proces kolonizacji i ambiwalentne związki Polski ze Wschodem".

Nowa Europa Wschodnia - Być czy mieć

W ubiegłym tygodniu prezydent Andrzej Duda zawetował nowelizację ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym przewidującą możliwość używania języków mniejszości jako pomocniczych na poziomie powiatów. Weto prezydenta w kontekście skomplikowanych stosunków polsko-litewskich komentuje publicysta "Nowej Europy Wschodniej" Krzysztof Kolanowski: "Weto prezydenta pokazuje, że ustalanie ram prawnych dla funkcjonowania mniejszości narodowych również w Polsce nie przebiega bez trudności. Oczywiście, takie argumenty mają usprawiedliwić utrzymanie status quo na Litwie - Litwini mogą spytać, dlaczego mają być bardziej papiescy niż papież".

Studium Europy Wschodniej - Nagroda im. Juliusza Bardacha - nabór prac

Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego informuje o organizowanym przez Instytut Wielkiego Księstwa Litewskiego konkursie na Nagrodę im. Juliusza Bardacha dla najlepszych prac magisterskich i doktorskich, dotyczących problematyki spuścizny państwowej, prawnej i kulturalnej Wielkiego Księstwa Litewskiego w XIX-XX wieku, lub analizujących problemy związane z historią co najmniej dwóch krajów ziem byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego: Białorusi, Litwy, Polski i Ukrainy. Termin zgłaszania prac upływa 15 grudnia 2015 r.


Wczoraj w Bukareszcie spotkali się przywódcy dziewięciu krajów stanowiących "wschodnią flankę" NATO: Rumunii, Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Słowacji, Czech, Węgier i Bułgarii. Litwę reprezentowała prezydent Dalia Grybauskaitė. Głównym punktem obrad było przyjęcie wspólnej deklaracji, która ma być głosem w dyskusji w sprawie przyszłości NATO na wschodzie Europy. Przywódcy podkreślili, że winna obecnej sytuacji w Europie jest Rosja, która "dokonała nielegalnej aneksji Krymu" i prezentuje "agresywną postawę" wobec swoich sąsiadów. Zadeklarowali również, że będą wspólnie uczestniczyli w działaniach zmierzających do utrzymywania stałej obecności wojskowej w Europie Środkowo-Wschodniej, "tam, gdzie będzie to potrzebne".


Polska kończy swój odcinek mostu energetycznego z Litwą - informuje Biznes Alert: wczoraj Polskie Sieci Elektroenergetyczne dokonały odbioru strategicznego i przekazania do eksploatacji linii Ełk Bis-granica Polski. Jest to ostatni po stronie polskiej element realizowanego projektu budowy mostu elektroenergetycznego Polska-Litwa (‪LitPolLink‬). Linia ta zostanie połączona z budowaną przez litewskiego operatora LitGrid linią Olita-granica Litwy. Zakończenie prac po stronie litewskiej jest planowane w listopadzie.


17 listopada (wtorek) w godz. 14:00-18:00 odbędzie się konferencja "Grupa Bałtycka. Nowa wspólnota interesów w odpowiedzi na kryzys współpracy wyszehradzkiej?" organizowana przez Instytut Spraw Publicznych. W czasie konferencji zaprezentowane zostaną wyniki badania opinii publicznej i raportu "Grupa Bałtycka: Polska, Litwa, Łotwa i Estonia. W poszukiwaniu wspólnych interesów". W dyskusji pt. "Przyszłość współpracy polsko-bałtyckiej" wezmą udział: Maria Przełomiec (TVP Info, Polska), Greta Monika Tučkutė (Centre for Geopolitical Studies, Litwa), Andis Kudors (Centre for East European Policy Studies, Łotwa) oraz Martin Hurt (International Centre for Defence and Security, Estonia). Konferencja odbędzie się w Centrum Prasowe PAP w Warszawie (ul. Bracka 6/8).


W czwartek, 5 listopada ruszyło w Wilnie Europos šalių kino forumas "Scanorama" (Europejskie Forum Filmowe "Scanorama"), jedno z największych tego rodzaju wydarzeń na Litwie, w ramach którego prezentowanych jest ponad 100 filmów z różnych krajów europejskich. W tym roku Polskę reprezentują trzy obrazy: "Czerwony pająk" w reżyserii Marcina Koszałki, "Mów mi Marianna" Karoliny Bielawskiej oraz "Kosmos" Andrzeja Żuławskiego. W Wilnie impreza potrwa do 15 listopada. Forum odbędzie się również w innych litewskich miastach: w Kownie (12-22 listopada), Kłajpedzie (13-19 listopada) oraz Szawlach (19-22 listopada). Ze szczegółowym programem można zapoznać się na stronie Forum. Partnerem wydarzenia jest Instytut Polski w Wilnie.

poniedziałek, 2 listopada 2015

Przegląd mediów 26 października-1 listopada 2015 r.

Wybrane artykuły i materiały poświęcone tematyce litewskiej, stosunków polsko-litewskich i krajów bałtyckich w dniach 26 października-1 listopada 2015 r.:


Lider Akcji Wyborczej Polaków na Litwie Waldemar Tomaszewski niedzielny wieczór wyborczy w Polsce spędził w siedzibie sztabu Prawa i Sprawiedliwości. Lider AWPL wyraził satysfakcję z powodu ogłoszonego po zakończeniu głosowania zwycięstwa PiS. "Przede wszystkim cieszymy się, że obóz patriotyczny otrzymał mandat zaufania od społeczeństwa polskiego. Wagę patriotyzmu i polskości bardzo dobrze rozumieją Polacy na Litwie i innych krajach, gdyż codziennie muszą walczyć o język ojczysty, swoje szkoły - często pod groźbą wysokich mandatów. Bardzo nas cieszy, że patriotyzm ma obecnie w naszej Macierzy dobrą passę" - cytuje słowa szefa polskiej partii portal L24.lt


Co stanie się z relacjami polsko-litewskimi po wyborczym zwycięstwie Prawa i Sprawiedliwości? Próbę odpowiedzi na to pytanie podjęli eksperci pytani przez portal Radia Znad Wilii. Rimvydas Valatka, redaktor naczelny tygodnika "Veidas" przypomina o dobrych relacjach w czasach Lecha Kaczyńskiego i Valdasa Adamkusa, ale zaznacza: "Teraz Litwa Adamkusa nie ma. Mogę powiedzieć jedno, że to przywódcy i parlamenty obu krajów muszą chcieć polepszenia się stosunków pomiędzy naszymi krajami". Poprawę relacji prognozuje politolog Andrzej Pukszto: "Wydaje mi się, że jest ogromna szansa na polepszenie stosunków obustronnych. Oczywiście, Litwa nie jest problemem numer jeden polskiej polityki zagranicznej. Jednak sądzę, że z czasem to zresetowanie stosunków nastąpi".


Prezydent Andrzej Duda zawetował nowelizację ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Jak informuje portal TVN24, powołując się na informację z Kancelarii Prezydent wątpliwości głowy państwa wzbudziła możliwość używania języka mniejszości obok języka urzędowego przed organami powiatu, obok języka urzędowego - języka mniejszości. Przedstawiciele mniejszości narodowych są zaniepokojeni: "Bardzo źle się stało" - mówi prezes Stowarzyszenia Litwinów w Polsce Algirdas Vaicekauskas. Według niego język pomocniczy to szansa na polepszenie sytuacji mniejszości w powiatach, w których przedstawiciele tych mniejszości mieszkają.

Inna Wileńszczyzna jest możliwa - Pozytywne jagiellońskie emocje

"Podczas spotkania dało się wyczuć, że Valatka darzy Polskę i Polaków wielką miłością i szacunkiem" - pisze Aleksander Radczenko, wileński publicysta i autor bloga "Inna Wileńszczyzna jest możliwa" relacjonując wieczór autorski w Instytucie Polskim w Wilnie, którego gościem był Rimvydas Valatka, dziennikarz, publicysta, sygnatariusz Aktu Niepodległości Litwy, autor wydanej niedawno książki "Jogailos akmuo Lenkija" ("Kamień Jagiełły - Polska"). Zdaniem Radczenki książka Valatki jest "łykiem świeżego powietrza - pogodna, o pozytywnym zabarwieniu, wzywająca do porozumienia i współpracy".


"Jadę do Polski nawiązywać ścisłe kontakty" - mówi szef litewskiej dyplomacji Linas Linkevičius, cytowany przez "Kurier Wileński". Minister spraw zagranicznych zapowiedział, że na początku listopada planuje służbową wizytę w Warszawie, w ramach której spotka się z przedstawicielami nowych polskich władz. "Najważniejszym jej celem jest nawiązać ścisły kontakt, no i oczywiście omówić sprawy bezpieczeństwa naszych krajów" - mówi minister. Wiarę w poprawę stosunków Polski i Litwy podziela honorowy przewodniczący litewskich konserwatystów Vytautas Landsbergis, sceptycyzm zachowuje natomiast lider Akcji Wyborczej Polaków na Litwie Waldemar Tomaszewski.


W ubiegły wtorek w Białymstoku zostało zawarte porozumienie w sprawie uruchomienia połączenia kolejowego między stolicą województwa podlaskiego a Kownem. Podpisali je przedstawiciele Kolei Litewskich oraz podlaskiego oddziału Przewozów Regionalnych. Pociągi miałyby kursować w weekendy na trasie Białystok-Sokółka-Augustów-Suwałki-Kowno. Przewiduje się, że pierwsze pociągi wyruszą na trasy w 2016 r., być może już w pierwszym kwartale. Podróż ma trwać nie więcej niż 4 godziny, a bilet ma kosztować ok. 10 euro. Pociągi po stronie litewskiej będą jeździły niedawno zmodernizowanym odcinkiem Rail Baltica.