Wybrane artykuły i materiały poświęcone tematyce litewskiej, stosunków polsko-litewskich i krajów bałtyckich w dniach 7-13 września 2015 r.:
"O Wilnie Waldemar Wołkanowski może opowiadać godzinami" - tak zaczyna się relacja z piątkowego spotkania w Domu Kultury Polskiej w Wilnie na portalu Wilnoteka.lt. Waldemar Wołkanowski zaprezentował gościom DKP swoją najnowszą publikację poświęconą Michałowi Węsławskiemu, prezydentowi Wilna w latach 1905-1916.
"Waldemar Wołkanowski w swojej książce przedstawił przede wszystkim działalność Michała Węsławskiego, ale sięgnął też do żmudzkich dziejów rodu Węsławskich" - relacjonuje Barbara Sosno. Gościem specjalnym prezentacji była Mariquita Compe-Węsławska, synowa Stanisława Węsławskiego - syna Michała.
Goście dyskusji zorganizowanej przez Polski Klub Dyskusyjny debatowali o możliwościach transmisji na Litwie TVP i innych polskich telewizji. Spotkanie relacjonuje portal Radio Znad Wilii:
"Brak pieniędzy, problemy z prawem autorskim oraz brak jakiegokolwiek sygnału ze strony Polski" - takie przyczyny, dla których na Litwie brakuje polskich telewizji, wskazywali uczestnicy. Rozmówcy zgodzili się m. in. z tym, że Polska nie oferowały nigdy żadnej pomocy w umożliwieniu transmisji TVP na Litwie. Dyskutowano również o tym, czy sami Litwini chcieliby oglądać polską telewizję oraz o przeciwdziałaniu propagandzie przekazywanej przez nadawane na Litwie telewizje rosyjskie.
Przed tygodniem minister edukacji narodowej Joanna Kluzik-Rostkowska
wystosowała pisma do strajkujących rodziców uczniów szkół polskich oraz do swojej litewskiej odpowiedniczki Audronė Pitrėnienė. Polska minister zakończyła swój list do rodziców słowami:
"Będziemy uważnie przyglądać się sytuacji w Wilnie i podejmować działania w obronie praw polskich dzieci na Litwie". Szefowa litewskiego resortu oświaty oświadczyła, że przygotowuje odpowiedź na list Joanny Kluzik-Rostkowskiej:
"W zasadzie nic się nie zmieniło, w żadnych dokumentach nie nastąpiły zmiany pogarszające kształcenie dzieci narodowości polskiej na Litwie. Wszystko jest zgodne z umową podpisaną przez ministrów Litwy i Polski jeszcze w 2002 roku".
Zgodnie z propozycją szefa Komisji Europejskiej Jean-Claude'a Junckera Litwa ma przyjąć w ciągu dwóch najbliższych lat 1105 uchodźców (a nie jak wcześniej proponowano 325). Liderzy litewskich partii politycznych nie mają jednego zdania w tej kwestii.
"Powinniśmy być solidarni i rozwiązywać ten problem wspólnie z innymi państwami UE" - mówi premier i lider socjaldemokratów Algirdas Butkevičius. Plan rozmieszczenia uchodźców w różnych krajach UE krytykują liderzy Partii Pracy Valentinas Mazuronis oraz Porządku i Sprawiedliwości Rolandas Paksas. Lider AWPL Waldemar Tomaszewski uważa z kolei, iż Litwa powinna przyjąć migrantów tylko na zasadzie dobrowolności.
W ramach
XXV Forum Ekonomicznego w Krynicy odbył się panel dyskusyjny "LNG: Nowe możliwości dla Europy Środkowej". Jego uczestniczy omówili m. in. kwestie eksportu amerykańskiego LNG do Europy, wpływu terminalu w Kłajpedzie na ceny gazu dla Litwy oraz planów współpracy energetycznej państw bałtyckich z krajami skandynawskimi. W dyskusji - prowadzonej przez b. ministra energetyki Litwy i prezesa zarządu Polsko-Litewskiej Izby Handlowej - wzięli udział: Saulius Bilys (Dyrektor Generalny Amber Grid), Matthew Bryza (Dyrektor ds. Programu Energetycznego w Międzynarodowym Centrum Badań nad Obronnością), Kimball C. Chen (prezes Energy Transportation Group), Grzegorz Cydejko (dziennikarz Forbes Polska) oraz Dominykas Tučkus (Dyrektor Generalny LITGAS). Przebieg dyskusji relacjonuje portal Defence24.pl.
W czasie Forum Ekonomicznego w Krynicy odbył się również Business Mixer Polsko-Litewskiej Izby Handlowej: zaprezentowani zostali nowi członkowie Izby - Litgrid (operator systemu przesyłowego energii elektrycznej) oraz Amber Grid (operator systemu przesyłowego gazu ziemnego). Litgrid i polski operator PSE kończą prace nad pierwszym polsko-litewskim połączeniem systemów energetycznych "LitPol Link": pod koniec roku ma zostać uruchomiony most elektroenergetyczny, który połączy infrastruktury energetyczne państw bałtyckich i Europy Zachodniej. Natomiast Amber Grid i polski Gaz-System budują most energetyczny między Polską, Litwa a krajami bałtyckimi. Gazociąg ma na celu integrację rynków gazowych państw bałtyckich z jednolitym rynkiem gazu UE, dywersyfikację źródeł dostaw gazu oraz podniesienie bezpieczeństwa dostaw. Projekt całkowicie ma być zrealizowany do końca 2019 r.
Mniejszość niemiecka w Polsce w obronie polskich szkół na Litwie: Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (
Verband der deutschen Sozial-Kulturellen Gesellschaften in Polen, VDG) wystąpił w obronie polskiego szkolnictwa na Litwie. W wydanym w tej sprawie oświadczeniu zarząd Związku pisze m. in.:
"Wyrażamy solidarność oraz wsparcie dla polskiej mniejszości narodowej na Litwie". Zarząd VDG zwraca uwagę na znaczenie systemu szkolnictwa mniejszościowego dla podtrzymania tożsamości narodowej mniejszości i zachowania swojego języka.
"Z wielką troską wzywamy zarówno Rząd Litwy jak i osoby odpowiedzialne po stronie Związku Polaków na Litwie do podjęcia wysiłku i próby wzajemnego zrozumienia argumentów i takiego uregulowania zasad funkcjonowania szkolnictwa polskojęzycznego, by ten skarb zachować bez uszczerbku - nawet jeśli wymaga ewentualnych korekt" - pisze w oświadczeniu Zarząd VDG.
Wileński publicysta Aleksander Radczenko relacjonuje na swoim blogu "Inna Wileńszczyzna jest możliwa" przebieg zorganizowanej przez Polski Klub Dyskusyjny debaty poświęconej możliwości transmisji polskich kanałów telewizyjnych na Litwie.
"Po raz pierwszy usłyszałem publicznie dlaczego - według strony litewskiej - polskie telewizyjne okno na świat pozostanie najpewniej dla nas zamknięte" - pisze Aleksander Radczenko -
"Wiąże się to z trzema podstawowymi problemami: praw autorskich, braku popytu oraz braku zainteresowania po stronie polskiej".
W najnowszym komentarzu dotyczącym stosunków polsko-litewskich Jerzy Haszczyński ("Rzeczpospolita") koncentruje się na wspólnych projektach z dziedziny transportu i energetyki, mających zbliżyć kraje bałtyckie z Polską i resztą Europy.
"Część polityków litewskich uważała, że przeciąganie budowy w czasie nie jest przypadkowe. Że to kara za złe traktowanie mniejszości polskiej" - zauważa red. Haszczyński mając na myśli projekt polsko-litewskiego mostu energetycznego. Projekt ma zostać jednak sfinalizowany do końca tego roku.
"Teraz te zarzuty czy podejrzenia mają się stać nieaktualne. Warto, by i władze litewskie sprawiły, aby nasze zarzuty i podejrzenia nie miały racji bytu" - zauważa publicysta "Rzeczpospolitej".
W czwartek, 10 września, odbyło się w Wilnie spotkanie wiceministrów edukacji Litwy i Polski: Genoveity Krasauskienė i Ewy Dudek. Spotkanie odbyło się z inicjatywy strony polskiej. "
Jesteśmy zaniepokojeni sytuacją środowisk polskich na Litwie. Zmiany wprowadzone w litewskim systemie oświaty w 2011 r. doprowadziły do tego, że absolwenci polskich szkół na Litwie coraz rzadziej są w stanie podjąć studia na litewskich uczelniach publicznych" - mówiła po spotkaniu polska wiceminister.
"Mówiąc o ujednoliconym egzaminie z języka litewskiego były pewne zarzuty, że być może dla polskich uczniów ze szkół mniejszości narodowych jest zbyt trudny. Jednak kiedy pokazaliśmy analizę, jak zdają uczniowie ze szkół mniejszości narodowych i ze szkół litewskich, to niepokój znikł" - tłumaczyła z kolei Genoveita Krasauskienė.
"Polska jest jednym z kluczowym partnerów strategicznych Litwy na polu energetyki" - mówił w ubiegłą środę na 25 Forum Ekonomicznym w Krynicy minister energetyki Litwy Rokas Masiulis.
"Wspólne projekty, które obecnie są implementowane - budowa połączenia LitPolLink i połączenia gazowego Polska-Litwa (GIPL), jak również synchronizacja litewskiego systemu elektroenergetycznego z kontynentalną siecią europejską - to znakomite przykłady, jak aktywna i owocna może być współpraca, kiedy są wspólne interesy i cele". Minister Masiulis podkreślił rolę bezpieczeństwa energetycznego w Europie Środkowej i Wschodniej, gdzie wiele krajów uzależnionych jest od importu energii z krajów trzecich.
Na 99. posiedzeniu Sejmu VII kadencji podjęta została uchwała w sprawie sytuacji polskiego szkolnictwa na Litwie. Uchwałę poparły wszystkie kluby parlamentarne. Za jej przyjęciem głosowało 411 posłów, 4 było przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu.
"Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża zaniepokojenie ograniczaniem dostępu do edukacji mieszkającym na Litwie Polakom" - stwierdza uchwała. Zachowanie statusu polskich szkół średnich - jak ujmuje to uchwała - jest warunkiem przetrwania polskiego języka i kultury na ziemi litewskiej, gdzie istniały od wieków jako ślad dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Sejm zwraca się do władz litewskich z apelem o podjęcie kroków w celu zażegnania konfliktu:
"Chcemy budować wzajemne relacje na gruncie wspólnego dobra, wzajemnego poszanowania praw i tożsamości obywateli obu państw". Z pełną treścią
projektu uchwały można zapoznać się na stronie Sejmu.
Od kilku dni na polskim rynku księgarskim jest już dostępna powieść
"Silva rerum" litewskiej autorki Kristiny Sabaliauskaitė. Przed paroma laty powieść stała się na Litwie wydarzeniem literackim zdobywając ogromną popularność wśród czytelników i uznanie krytyki. W Magazynie Świątecznym "Gazety Wyborczej" z autorką powieści rozmawia Ewa Wołkanowska-Kołodziej.
"Dziś na Litwie przesadnie akcentuje się znaczenie języka, będącego jakoby podstawą tożsamości narodowej. Chciałam, żeby czytelnik zrozumiał, że kiedyś tożsamość rozumiano inaczej. Szlachcice czuli się Litwinami, choć na co dzień mówili po polsku, a raczej w dialektach Wielkiego Księstwa" - mówi pisarka. A tak autorka zachęca Polaków do lektury swojej książki:
"Raptem dwory i ulice Wilna przemówiły. Mam nadzieję, że przemówią i do polskiego czytelnika - przekład pani Izabeli Korybut-Daszkiewicz jest naprawdę znakomity".
