Przegląd mediów 24-30 sierpnia 2015 r.

Wybrane artykuły i materiały poświęcone tematyce litewskiej, stosunków polsko-litewskich i krajów bałtyckich w dniach 24-30 sierpnia 2015 r.:

Wilnoteka - Cel: pozbawić Polaków szkół

"Dramatyczne dzieje Polaków żyjących w okresie międzywojennym na obszarze państwa litewskiego stanowiły właściwie ciągłe i niekończące się pasmo udręki, szykan, gwałcenia ich praw językowych z użyciem metod administracyjnych i częstokroć przemocy fizycznej" - pisze na portalu Wilnoteka.lt historyk Michał Wołłejko - "Bodaj z największą zaciekłością prześladowano szkoły z polskim językiem nauczania. Władze młodego państwa wychodziły z założenia, że pozbawiając Polaków kowieńskich dostępu do nauczania w języku ojczystym wraz z niemal pełnym odcięciem ich od kontaktów z Macierzą, doprowadzą do lituanizacji polskich mieszkańców Kowieńszczyzny czy Żmudzi".

Znad Wilii - Jankowiak: „Mowa prosta” jest dla mnie synonimem gwary białoruskiej

Polski badacz dialektów białoruskich z Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, dr Mirosław Jankowiak dla Radia Znad Wilii o swojej pracy na Wileńszczyźnie: "Na tych terenach już co najmniej w II połowie XIX wieku rozmawiano "po prostemu". Widać zatem z jednej strony powszechne używanie gwary białoruskiej, a z drugiej strony mocne przywiązanie do narodowości polskiej. Trudno powiedzieć, czy to są Białorusini, którzy się spolonizowali, czy Polacy, którzy ulegli białorutenizacji, czy też Litwini którzy najpierw zbiałorutenizowali się, a potem spolonizowali. To jest pytanie do historyków". Jednocześnie dr Jankowiak zauważa: "Wielu językoznawców, jak na przykład prof. Elżbieta Smułkowa, uważa, że trzeba odejść od tradycyjnego podziału język-dialekt-gwara. A trzeba mówić o "mowie" konkretnego człowieka, który dostosowuje ją do sytuacji wielojęzyczności, panującej wokół niego".

Przegląd Bałtycki - "Władza, wyobraźnia i pamięć. Szkice o polityce i literaturze", Leonidas Donskis

Niedawno nakładem Wydawnictwa KEW ukazał się zbiór esejów autorstwa wybitnego litewskiego filozofa prof. Leonidasa Donskisa pt. "Władza, wyobraźnia i pamięć: szkice o polityce i literaturze". Publikację prof. Donskisa na portalu Przegląd Bałtycki recenzuje Kazimierz Popławski: "Zbiór jest oryginalnym spojrzeniem na świadomość społeczeństw europejskich oraz na kondycję współczesnego człowieka. Leonidas Donskis sięgając po największe dzieła literatury europejskiej w doskonały sposób identyfikuje i egzemplifikuje zmiany zachodzące w sferze świadomości i uczuciowości na przestrzeni wieków oraz doskonale pokazując bliskie związki między literaturą a polityką".

Wilno w Gdańsku - Festiwal "Wilno w Gdańsku 2015"

Już 3 września rusza kolejna odsłona festiwalu "Wilno w Gdańsku". W programie przewidziano m. in. wystawę "Ogólnie rzecz biorąc lubię odważną sztukę" z udziałem prac Linasa Jablonskisa, Evaldasa Jansasa, Jonasa Jurcikasa i Andriusa Kviliūnasa w Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, pokaz filmu dokumentalnego "Jak graliśmy w rewolucję" (reż. Giedrė Žickytė), spotkanie z pisarką Kristiną Sabaliauskaitė, autorką bestsellera "Silva rerum", jarmark wileński oraz szereg koncertów. Festiwal potrwa do 6 września.

Gazeta Wyborcza - I tak wejdziemy

W Magazynie Świątecznym "Gazety Wyborczej" esej prof. Leszka Moczulskiego poświęcony kulisom aneksji Litwy przez Związek Sowiecki w czerwcu 1940 r. Pisząc o międzynarodowych uwarunkowaniach działań sowieckich wobec Litwy Leszek Moczulski powołuje się na wydaną niedawno w języku polskim powieść historyczną Alfonsasa Eidintasa "Szukaj moskiewskiego sfinksa". Jaki był sowiecki plan wobec Litwy? Leszek Moczulski odpowiada: "Moskiewski sfinks nie miał żadnego tajemniczego planu. Korzystał z okazji. Brał, co dają - i kiedy dają. Ale trzeba zachować ostrożność, licho nie śpi. To nie strach, to roztropność. Przeciąganie pozorowanych rozmów, stwarzanie pozorów niczemu nie służyło. Słabszy i tak ustąpi, silniejszy się nie da".

Gazeta Wyborcza - Tatiana Żdanok: Piąty element

Również w Magazynie Świątecznym "Gazety Wyborczej" artykuł Igora T. Miecika (autora reportaży z Ukrainy wydanych w tym roku w zbiorze "Sezon na słoneczniki"), którego bohaterką jest Tatiana Żdanok, liderka Rosyjskiego Związku Łotwy, dawna działaczka Interfrontu - organizacji występującej na początku lat 90. przeciwko niepodległości Łotwy, a dziś deputowana Parlamentu Europejskiego. Na Łotwie jej działalność wywołuje skrajne opinie: "Ta kobieta jest warta więcej niż cała dywizja pancerna. Na wiecach ma energię huraganu, a w robocie papierkowej - skrupulatność komputera. "Skarb" - mówi Mirosław Mitrofanow, publicysta i poseł na sejm z ramienia Rosyjskiego Związku Łotwy. - Opluje, ośmieszy, upokorzy. Nie przepuści żadnej okazji i użyje każdej metody, żeby zaszkodzić Łotwie. Nie znam nikogo, kto by tak nienawidził własnej ojczyzny. Przekleństwo - odpowiada Anatolijs Gorbunovs, pierwszy przewodniczący łotewskiego parlamentu".

Akcja Wyborcza Polaków na Litwie - Oświadczenie w sprawie strajku

Rodzice dzieci szkół polskich na Litwie zapowiadają na przyszły tydzień strajk powszechny. Oświadczenie organizatorów strajku cytuje na swojej stronie Akcja Wyborcza Polaków na Litwie: "My, rodzice dzieci szkół polskich, oświadczamy, że z początkiem roku szkolnego ogłaszamy strajk powszechny. Jesteśmy zmuszeni do podjęcia tak radykalnych posunięć ze względu na to, że dotychczas nasze prośby i postulaty nie zostały wysłuchane i zrealizowane". Organizatorzy domagają się m. in. odwołania ustawy o oświacie z 2011 r. w części dotyczącej szkolnictwa mniejszości narodowych i zniesienia ujednoliconego egzaminu maturalnego z języka litewskiego.